Hoe lang mag een bank de rekeningen blokkeren na een overlijden?

Onlangs berichtte De Tijd dat het soms lang, lees maanden, duurt alvorens die deblokkering gebeurt door de banken. Hoe verloopt dat blokkerings- en deblokkeringsproces precies?

Wat en wanneer blokkeert de bank?

Zodra de bank op de hoogte is van het overlijden van een rekeninghouder, blokkeert zij:

• Alle tegoeden (zicht-, spaar- en effectenrekeningen) op naam van de overledene;
• De tegoeden op naam van de echtgeno(o)t(e) van de overledene (ongeacht het huwelijksstelsel);
• De tegoeden op naam van de overledene en zijn/haar echtgeno(o)t(e);
• De tegoeden op naam van de overledene en een derde persoon bv. Samenwonende partner;
• En ten slotte de tegoeden op naam van de overledene, zijn/haar echtgeno(o)t(e) en een derde.

Is er een kluis, dan wordt die verzegeld. Ook eventuele volmachten die de overledene aan anderen gaf, vervallen.

Wat is de volgende stap?

Vervolgens bezorgt de bank aan FOD Financiën een overzicht en een waardering van al deze tegoeden. Als tijdstip wordt middernacht genomen voorafgaand aan de dag van het overlijden. Dat is een verplichting van de bank en neemt niet weg dat de erfgenamen nog steeds verplicht zijn een aangifte van nalatenschap in te dienen voor de berekening van de successierechten.

Kan er tijdens de blokkering nog betaald worden?

Ondanks de blokkering zijn onder bepaalde voorwaarden betalingen mogelijk die verband houden met de nalatenschap (bv. begrafeniskosten, ziekenhuisfacturen …).

De echtgeno(o)t(e) of de wettelijke samenwoner kan van de bank ook een voorschot krijgen op zijn/haar erfdeel van het saldo van de geblokkeerde rekeningen voor de betaling van dagelijkse uitgaven. Dat voorschot mag niet meer bedragen dan de helft van wat er op de rekeningen staat op het ogenblik van overlijden, met een maximum van 5.000 euro.

Maakt de echtgeno(o)t(e) of de wettelijke samenwoner van deze mogelijkheid misbruik om een hoger bedrag af te halen, dan worden twee sancties opgelegd: de nalatenschap wordt geacht zonder meer aanvaard te zijn en deze som moet aan de andere erfgenamen terugbetaald worden.

Op de geblokkeerde rekeningen kunnen wel nog stortingen gebeuren.

Wanneer deblokkeert de bank?

Zodra de bank officieel op de hoogte is wie de wettige erfgenamen van de overledene zijn, worden de rekeningen gedeblokkeerd. Dat op de hoogte zijn, kan op twee manieren:

• Via een attest van erfopvolging, opgemaakt door de ontvanger van het registratiekantoor. Deze aflevering is gratis, maar kan slechts onder bepaalde omstandigheden worden afgeleverd. Zo mag er geen testament of huwelijkscontract zijn en mogen er geen handelingsonbekwame – bv. minderjarige - erfgenamen zijn. In die gevallen moet een notaris tussenkomen.
• Via een akte van erfopvolging opgemaakt door de notaris.

Vooraleer een kluis gedeblokkeerd wordt, wordt eerst een officiële inventaris van de inhoud opgemaakt. Dat gebeurt hetzij door een medewerker van de bank, hetzij door een notaris. De FOD Financiën wordt eveneens uitgenodigd. De inventaris wordt ondertekend door alle erfgenamen en de afgevaardigde van de FOD Financiën indien die aanwezig is.

Waarom loopt dit proces soms zoveel vertraging op?

Het opmaken van de attesten en verklaringen neemt tijd in beslag en er moet nagegaan worden of de overledene en ook de erfgenamen geen fiscale of sociale schulden hebben. Toch is het vooral onenigheid tussen erfgenamen die tot heel wat vertraging kan leiden.

Meer weten over erfrecht en nalatenschap? In ons dossier ‘Successieplanning begint vandaag’ vindt u de belangrijkste zaken terug. Download het snel. Het is gratis.

Bron: De Tijd 17 juni 2016