Hoe plant u uw nalatenschap als ondernemer?

Bron: tijd.be - 08 juni 2023

Als ondernemer wil u vooruit gaan. Focussen, groeien, innoveren, of zelfs stoute dromen realiseren. Het idee om ook eens stil te staan bij vraagstukken als ‘wat met later?’ of ‘wat als er iets met mij gebeurt?’ kan ongemakkelijk of zelfs irrelevant aanvoelen. Iets regelen, dat doet u wel als u 60 of 70 bent?

Als u niets regelt …

Maar wat als er wél wat gebeurt voordat u iets op papier hebt gezet? ‘Als u niets regelde en u sterft, dan volgt uw nalatenschap het wettelijke erfrecht. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen de aandelen van uw bedrijf, uw beleggingsportefeuille of spaarrekening’, zegt Astrid Dutré, senior estate planner bij Nagelmackers.

‘Bent u gehuwd volgens het wettelijke stelsel of zelfs met scheiding van goederen, dan krijgt uw partner het vruchtgebruik, en de kinderen de blote eigendom. Bent u feitelijk of wettelijk samenwonend dan verkrijgen de kinderen zelfs de volle eigendom van uw edrijf.’

Voor familiebedrijven is er een gunstregime. Uw nabestaanden kunnen de aandelen vererven tegen ‘slechts’ 3 procent. Er moet wel aan een reeks voorwaarden voldaan worden.

ASTRID DUTRÉ - Senior Estate Planner bij Nagelmackers

Zo’n uitkomst kan niet alleen ongewenst zijn. Het kan de nabestaanden ook opzadelen met een hoge successiefactuur. Stel: uw aandelen komen in handen van uw elfjarige tweeling waarop tot 27 procent erfbelasting verschuldigd is? Of stel: na uw overlijden krijgt uw partner het vruchtgebruik van uw aandelen en uw drie kinderen elk een deel van de blote eigendom? Ideaal voor de continuïteit en de verstandhouding is dat wellicht niet.

Hoe beginnen?

‘Vooreerst is het belangrijk om een haarfijn beeld van uw situatie te hebben’, zegt Pieter Haine, teamleader estate & tax planning bij Nagelmackers. ‘De eerste stap is een ‘foto’ maken van uw vermogen en uw familiale situatie. Zo kunnen de aandelen van uw vennootschap op uw naam staan, maar dat betekent nog niet dat ze ook 100 procent uw eigengoed zijn. Ze kunnen ook gemeenschappelijk zijn, bijvoorbeeld als uw bedrijf tijdens uw huwelijk werd opgericht.’

Wat kunt u doen?

Zodra alles in kaart gebracht is en de uitdagingen duidelijk zijn, kunt u de regelingen treffen. Enerzijds is het belangrijk om elkaar te beschermen, zodat uw geliefde(n) niet met lege handen achterblijven. Anderzijds moet de set-up ook de mogelijkheid voorzien om bij een scheiding of afbrokkelende verstandhouding tot een faire uitkomst te komen. Huwelijkscontract, testament, schenking onder voorwaarden, zorgvolmacht, overlijdensverzekering, … er zijn heel wat mogelijkheden. Enkele oplossingen die specifiek voor ondernemers interessant kunnen zijn:

Gunstregime voor familiebedrijven

In rechte lijn en tussen partners kan de erfbelasting oplopen tot 27 procent. ‘Gelukkig is er een gunstregime voor familiebedrijven’, zegt Astrid Dutré. ‘Uw nabestaanden kunnen de aandelen vererven tegen ‘slechts’ 3 procent. Om in aanmerking te komen, moet er aan een reeks voorwaarden voldaan worden. Op basis van uw jaarrekening en enkele vragen kunt u te weten komen of uw bedrijf in aanmerking komt voor dat gunstregime. Bovendien raden wij steeds aan om bij Vlabel een testattest aan te vragen. In het geval u niet aan de voorwaarden voldoet, dan kunt u nog bijsturen om er wel aan te voldoen. Of een andere piste overwegen.’

De aandelen van uw vennootschap kunnen op uw naam staan, maar dat betekent nog niet dat ze ook 100 procent uw eigengoed zijn.

PIETER HAINE - Teamleader Estate & Tax Planning bij Nagelmackers

Beperk de successiefactuur met een tijdelijke overlijdensverzekering

Een schenking onder voorwaarden is een manier om de successiedruk te verlagen. ‘Alleen is dat niet altijd gewenst’, vervolgt Astrid Dutré. ‘Daarom kan het een idee zijn om een tijdelijke overlijdensverzekering te nemen, met een looptijd van bijvoorbeeld  tien jaar. Sterft u, dan keert de verzekeraar een bedrag uit aan uw erfgenamen om de successiefactuur te betalen. U kunt zo’n verzekering privé afsluiten of via een aanvullende dekking bij uw IPT (Individuele PensioenToezegging).’

Opvolgscenario in de statuten en zorgvolmacht

Het kan een goed idee zijn om in de statuten een opvolgscenario te voorzien als u tijdelijk of blijvend niet meer in staat bent om beslissingen te nemen. ‘Zo kunt u bijvoorbeeld opnemen wie in uw plaats zal instaan voor het dagelijks bestuur. De timing is ideaal, want u moet de statuten uiterlijk dit jaar sowieso aanpassen aan het nieuwe Wetboek Vennootschappen en Verenigingen’, aldus Pieter Haine.

Terwijl u toch bij de notaris bent, kan het ook een goed idee zijn om een zorgvolmacht op te stellen. ‘Stel dat u niet meer wilsbekwaam bent na een ongeval, dan moeten alle beslissingen over uw bankzaken, de verkoop van vastgoed, de verkoop van het bedrijf, … via de vrederechter gaan’, schetst hij. ‘Met een zorgvolmacht kunt u iemand uit uw entourage aanduiden om de beslissingen te nemen over uw vennootschap en/of privévermogen als u dat zelf niet meer kunt.”